Kamuda tasarruf tedbirlerine ilişkin düzenlemeler içeren Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.
Kanunla, Anayasa Mahkemesinin, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Türk Standartları Enstitüsünün gelirleri arasında sayılan “genel bütçeden yapılacak Hazine yardımlarına” ilişkin hükme yönelik kararı doğrultusunda düzenlemeye gidilecek. Buna göre, söz konusu hüküm, Türk Standartları Enstitüsü ile İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun’a derç edilecek.
Karayolları Trafik Kanunu’nda tanımlanan taşıt ve iş makineleri ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına devredilen bu türdeki taşıt ve iş makinelerinin idareler adına bütüncül ve hızlı bir şekilde, belirlenecek esas ve usuller çerçevesinde satışının gerçekleştirilmesi amacıyla Özelleştirme İdaresi Başkanlığına yetki verilecek. Bu kapsamdaki işlemler ve ihale sürecinin yürütülmesi dahil, ihtiyaç duyulan her türlü danışmanlık hizmeti alımı, Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilecek ve giderler Özelleştirme Fonu’ndan karşılanacak.
Satış bedellerinden masraflar düşülecek ve kalan tutar genel bütçeli idareler için Hazine ve Maliye Bakanlığı Merkez Muhasebe Müdürlüğü hesabına, diğerlerinde ise ilgili idare muhasebe birimi hesaplarına aktarılacak. Aktarılan bu tutarlar ilgisine göre genel bütçeye veya ilgili kamu kurum ve kuruluşu bütçelerine gelir kaydedilecek. Söz konusu satışlar, açık ihale veya e-ihale yöntemleriyle yapılacak.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı ile yatırımcılar arasında imzalanan ve yatırım teşviklerine ilişkin hükümler içeren yatırım sözleşmeleri, yatırım teşvik belgelerine istinaden uygulananlara benzer şekilde damga vergisinden istisna tutulacak. Bu hüküm, 1 Temmuz 2024’ten geçerli olmak üzere düzenlemenin yayımı tarihinde yürürlüğe girecek. Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçesine uygun olarak üniversitelere öğretim elemanı kadroları ihdas edilecek. Ondokuz Mayıs Üniversitesine ilişkin kadro cetvelinde değişikliğe gidilecek ve bazı üniversite kadrolarına öğretim elemanları eklenecek.
BOTAŞ VE TPAO’YA YÖNELİK HÜKÜMLER
BOTAŞ’ın nakit yönetiminin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için doğal gaz ithalatından kaynaklanan şirketin ödenmemiş her türlü vergi, fon ve paylar ile idari para cezaları, bunlara bağlı gecikme zammı ve gecikme faizlerinden oluşan borçları, Hazineden görevlendirme bedeli alacaklarına karşılık mahsup edilecek. Bu kapsamda mahsuba konu olacak borçlara hükmün yayımlandığı tarihten sonra feri alacak hesaplanmayacak. BOTAŞ’ın Hazineden olan görevlendirme bedeli alacağı tutarını tespit etmeye ve mahsup suretiyle yapılacak terkin işlemlerini belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanı yetkili olacak.
Anayasa Mahkemesinin, Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Kamu İhale Kanunu’nda yapılan doğal gaz alımlarına yönelik değişikliğe yönelik iptal kararı doğrultusunda da düzenlemeye gidiliyor. BOTAŞ tarafından yapılacak her türlü doğal gaz alımı, Kamu İhale Kanunu’ndan istisna tutulacak. Anayasa Mahkemesinin kararı doğrultusunda Kamu İhale Kanunu’nda da değişikliğe gidiliyor. Buna göre, BOTAŞ tarafından yapılacak doğal gaz alımlarına yönelik olarak satın alma yöntemleri dahil, alım sürecinin yürütülmesi ve sonuçlandırılmasına ilişkin gerçekleştirilecek iş ve işlemler hakkında usul ve esaslar, piyasa koşulları, gizlilik, güvenilirlik, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması ilkeleri doğrultusunda Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek.
Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda BOTAŞ’ın; Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına (TPAO) sağlanan istisnalardan, bağlı ortaklıklarını da kapsayacak şekilde yararlanabilecek. Buna göre, Kamu İhale Kanunu’nda yapılan değişiklikle kanunun “istisnalar” hükmünde belirlenen parasal limit, TPAO, BOTAŞ ve bu şirketlerin bağlı ortaklıkları ile yurt dışında kurdukları şirketlerin petrol ve doğal gaz arama, sondaj, üretim, taşıma, depolama ve gazlaştırma faaliyetleri ile ilgili olarak yapacakları her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde uygulanmayacak. Anayasa Mahkemesinin iptal kararındaki gerekçeler karşılanarak, Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğünün de ithalat yoluyla yapacağı tarımsal ürün alımları ve buna ilişkin hizmet alımlarında Kamu İhale Kanunun “istisnalar” başlığı altında yer alan parasal limit uygulanmayacak.
BOTAŞ tarafından yapılacak alımlarda, belirlenen temel ilkeler doğrultusunda uygulanacak satın alma yöntemleri, ilan ve davet süreleri ile kuralları, doküman hazırlanması, tekliflerin sunulması, değerlendirilmesi ve alımların sonuçlandırılması dahil, ihale süreci ve çerçeve anlaşmalara ilişkin iş ve işlemler ile ilgili esas ve usuller kurum görüşü üzerine şirket tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecek ve ihale sürecindeki işlemler kısmen veya tamamen Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) üzerinden gerçekleştirilebilecek.
TÜRK-JAPON BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ DIŞ FİNANSMANI
Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, Türk- Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesinin Kuruluşu Hakkında Kanun ile kurulan Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesinin, Japonya hükümeti veya Japonya ülke kuruluşlarından kendi adına yatırım programında yer almaksızın sağlayacağı dış finansmana Hazine geri ödeme garantisi verilmesinde Hazine ve Maliye Bakanı yetkili olacak. Bu kapsamda verilen Hazine geri ödeme garantileri kapsamında doğacak Hazine alacakları hakkında Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanacak. Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi Piyasa İstikrar ve Denge Alt Fonu’na kamu bankalarının sermayelerinin güçlendirilmesi amacıyla 2024 mali yılı içerisinde ikrazen özel tertip devlet iç borçlanma senedi ihraç etme hususunda Hazine ve Maliye Bakanına yetkili olacak.
Sadece araç dışından şarj edilebilen (plug-in) hibrit elektrikli araçlardan ağırlıklı birleştirilmiş kilometre başına karbondioksit emisyonu 25 gramın altında ve eşdeğer elektrik enerjisiyle katedilebilir menzili 70 kilometre ve üzerinde olanlardan, motor silindir hacmi 1800 santimetreküpü geçmeyenlerin motor silindir hacmi ve matrah eşiklerine göre ÖTV oranları ayrıca belirlenecek. Yeterli depolama ve kendi araçlarına akaryakıt ikmal kapasitesine sahip olmaları ve akaryakıtı kendi ihtiyaçları için kullanmaları şartıyla; kamu kurum ve kuruluşlarına, fabrika, şantiye, maden veya taş ocaklarına yapılan teslimler hariç, araçlara yapılacak akaryakıt ikmali, bayilik lisansı ve yeterli donanımı olan akaryakıt istasyonları dışında yapılamayacak. Akaryakıt istasyonu dışında yapılacak akaryakıt teslimlerinde akaryakıtın alıcı deposuna taşınması veya taşıttırılması bayilik lisansına sahip satıcı tarafından gerçekleştirilecek. Bu düzenleme 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girecek.
Limanların ve havalimanlarının meskun mahal dışında ve akaryakıt istasyonlarına uzak konumda bulunabilmesi, havalimanlarında görevli yangınla mücadele, karla mücadele gibi özel ekipmanlı araçlar ile limancılık faaliyetlerinde elleçleme amacıyla kullanılan iş makinelerinin yakıt ikmali için trafikte seyretmesinin doğurabileceği güçlük, muhtemel anlık yakıt ihtiyacı nedeniyle havacılık veya denizcilik faaliyetlerinin olumsuz etkilenebileceği, süresini uzatabileceği ve işlerin zamanında yerine getirilmemesinin ticari kayıplara neden olabileceği; gemi ambarlarında kullanılan iş makinelerine ise yerinde yakıt verilmesi zorunluluğu gibi hususlar nazara alınarak limanlarda ve havalimanlarında kullanılan araçlara da belirlenen şartları sağlamaları durumunda, akaryakıt istasyonu dışında akaryakıt ikmali yapılabilmesine imkan tanınacak.
TASARRUF TEDBİRLERİNE UYMAYANLARA DİSİPLİN HÜKÜMLERİ UYGULANACAK
Kamu kurum ve kuruluşlarının harcama ve uygulamalarının tasarruf tedbirlerine uygunluğunun idarelerince veya Hazine ve Maliye Bakanlığınca izlenmesi ve denetlenmesi sonucunda, alınan tedbirlere aykırı iş ve işlemleri tespit edilenler hakkında tabi oldukları mevzuat uyarınca disiplin hükümleri uygulanacak. Sonuçları idarelerce Cumhurbaşkanlığına bildirilecek. Kanunla, bakanlıklar ve diğer merkezi idare kuruluşlarının, il özel idareleri aracılığıyla yapacağı yatırımlarına ilişkin kaynak transferlerinin avans ödemeleri hariç ilgili işe ait hakediş raporlarına istinaden yapılması düzenleniyor.
İl özel idareleri aracılığıyla yapılacak işlere ilişkin ödenekler kamu kurum ve kuruluşlarının bütçelerinde ayrı tertiplerde izlenecek, bu ödeneklerden diğer tertiplere aktarma yapılamayacak ve başka amaçlarla kullanılamayacak. Tertiplerde yer alan ödeneklerden harcanmayan kısımlar ertesi yıl bütçesine devren ödenek kaydedilebilecek. Bakanlıklar ve diğer merkezi idare kuruluşları tarafından il özel idarelerine aktarılan kaynaklardan bu düzenlemenin yürürlük tarihi itibarıyla kullanılmayan kısımları il özel idarelerince hizmeti yaptıran idareye iade edilecek.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI PERSONELİNİN GÖREV VE SORUMLULULARI DÜZENLENİYOR
Kanunla, Gelir İdaresi Başkanlığına bağlı birimlerde görev yapan gelir uzmanları ve gelir uzman yardımcılarının görev ve sorumlulukları da düzenlenecek. Gelir İdaresi Başkanlığına ait defterdar kadrosu, mali ve sosyal hak ve yardımlar ile diğer özlük hakları bakımından vergi dairesi başkanı kadrosuna denk olacak. Düzenlemeye göre, 1 Eylül 2024 tarihi itibarıyla kadroları kaldırılan “Defterdar Yardımcısı” ünvanlı personel, kadro derecelerine uygun olarak Gelir İdaresi Başkanlığı taşra teşkilatında bulunan Gelir İdaresi Grup Müdürü kadrolarına başkaca bir işleme gerek kalmaksızın atanmış sayılacak.
ANAYASA MAHKEMESİNİN İPTAL KARARININ GEREKÇELERİNE GÖRE DÜZENLEME
Kanunla, avukatların, Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun kapsamında yükümlü sayılmasına ilişkin hükümde Anayasa Mahkemesinin iptal kararı nedeniyle bir düzenleme yapıldı. Buna göre, avukatların, sadece “taşınmaz alım satımı, sınırlı ayni hak kurulması ve kaldırılması, şirket, vakıf ve dernek kurulması” gibi işlerle sınırlı olarak MASAK yükümlüsü oldukları düzenleniyor. Öte yandan düzenlemede, savunma hakkı kapsamında icra edilen görevlerin ve edinilen bilgilerin (meslek sırrı olarak), MASAK yükümlülüğü kapsamında olmadığı vurgulanıyor. Mali Suçları Araştırma Kurulu tarafından verilen idari para cezalarına ilişkin ihtilafların görüleceği mahkeme, sulh ceza yerine idari yargı olacak.
Deprem bölgesindeki nüfusu azalan belediyelerin genel bütçeden alacakları payın azalması engellenecek. Buna göre, 30 Haziran 2027 tarihine kadar 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremler dolayısıyla genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinde yer alan ve 2023 yılı ocak ayı verilerine göre nüfusu azalan belediyeler bakımından 2023 yılı ocak ayı nüfus verileri esas alınacak. Bu tarih aralığında 2023 yılı ocak ayı nüfus verilerinin geçildiği belediyelerde yüksek olan veriler dikkate alınacak.
Devlet Desteklerinin İzlenmesi ve Denetlenmesi Hakkında Kanunu’nda yapılan değişiklikle, devlet desteklerinin bildirimi ve denetlenmesine ilişkin yönetmelikler, Cumhurbaşkanınca alınacak karar üzerine yürürlüğe konulacak. Strateji ve Bütçe Başkanlığı, kamu kurum ve kuruluşları, teşebbüslere mali fayda sağlayan uygulamalarına ilişkin her türlü kayıt ve veriyi, bünyesindeki bilgi sistemine aktaracak.
Başkanlık ve devlet yardımının uygulanmasından sorumlu olan kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişilerden, devlet yardımlarının izlenmesi ve etkilerinin değerlendirilmesi amacıyla bilgi, belge, kayıt ve veri talep edebilecek. Söz konusu bilgi, belge, kayıt ve veriler bunlara sahip olan genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile kamu tüzel kişiliğini haiz kurumlardan da talep edilebilecek. Bu suretle kendisi ile bilgi paylaşılanlar, paylaşılan verinin gizliliğinden ve güvenliğinden sorumlu olacak. Kişisel verilerin korunması ile ilgili hükümleri ihlal edenler, muhtelif kanunlar gereğince gizli kalması lazım gelen bilgileri ifşa edenler ile bu fıkrada belirtilen amaç dışında kullananlar hakkında Türk Ceza Kanunu ve ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanacak.
Devlet Destekleri Bilgi Sistemi’nde yer alan her türlü kayıt ve veri ile sisteme ilişkin mevcut teknik dokümantasyon ve kaynak kodları, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde bir protokol ile Strateji ve Bütçe Başkanlığına devredilecek. Düzenleme ile İller Bankasının sermaye tavanı arttırılarak 9 milyardan 60 milyar liraya çıkarılacak.
YÖNETİM KURULU ÜYELİKLERİ
Kamu idareleri ve bu idarelere bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşlar, sermayesinin yarısından fazlası tek başına veya birlikte ya da ayrı ayrı doğudan veya dolaylı olarak kamuya ait olan ortaklıklar; fonlar, döner sermayeler, il özel idareleri, belediyeler, il özel idareleri ve belediyelerin bağlı kuruluşları, kurdukları veya üye oldukları birlikler ile doğrudan veya dolaylı olarak tek başına veya birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları şirketler, kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların doğrudan veya dolaylı olarak tek başına veya birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler, özelleştirme kapsam ve programında bulunanlarından sermayesinin yarısından fazlası kamuya ait kuruluşlar ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen her statüdeki personel ile belediye başkanları, belediye meclisi üyeleri ve il genel meclisi üyelerinden; özel veya kamu ayırımı gözetilmeksizin her statüdeki kurum ve kuruluşun yönetim kurulu, denetim kurulu, tasfiye kurulu, danışma kurulu üyeliğinde ve komisyon, heyet, komite ile benzeri organlarda görev alanlara, kurum içi ve kurum dışı ayrımı yapılmaksızın bu görevlerinden sadece biri için ücret ödenebilecek. Bu kapsamda yürütülen görevler nedeniyle huzur hakkı, ücret, ikramiye gibi her ne ad altında olursa olsun bir ayda yapılabilecek ödemelerin toplam 108 bin net tutarının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı geçemeyecek.
Genel Kurulda kabul edilen önergeyle, sermayesinin yarıdan fazlası kamuya ait tüm ortaklıklar ve kamu görevlileri dışından madde kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşları ile kamunun pay ve temsil hakkı olan kurum ve kuruluşlara atananlar da uygulama kapsamına alındı. Bu kapsamda, belirtilen üst sınıra tabi ödemeler dışında, söz konusu görevler nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak herhangi bir ad altında ayni veya nakdi menfaat sağlanamayacak. Birden fazla görev alan personel, hangi görevin ücretini alacağını asli görevli olduğu kuruma beyan edecek.
Birden fazla görev alan personele ödenecek tutar üzerinden gerekli vergi kesintileri yapılarak ilgilinin asli görevli bulunduğu kurumca bildirilen bir emanet hesabına yatırılacak. Üst sınırı aşan ya da ücret alınamayan görevlere ilişkin ödeme tutarları genel bütçe kapsamındaki idarelerde genel bütçeye, diğer idarelerde ise ilgili kurum bütçesine gelir kaydedilecek. Uygulamada ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye ve uygulamayı yönlendirmeye Cumhurbaşkanlığı yetkili olacak. Kabul edilen bu düzenlemenin 1 Eylül 2024 olan yürürlük tarihi 1 Ocak 2025 olarak değiştirildi.
